Κοινή Δήλωση του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων και του Δικτύου RISE:
Το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων (ΕΦΠ) και το Δίκτυο RISE[1] (Refugees’ Ideas and Solutions for Europe) εκφράζουν την οργή, τη βαθιά ανησυχία και τη θλίψη τους για ένα ακόμα βίαιο έγκλημα κατά προσφύγων στο Αιγαίο. Στις 20 Δεκεμβρίου 2024, κοντά στη Ρόδο, το σκάφος της Ελληνικής Ακτοφυλακής εμβόλισε μια βάρκα που μετέφερε 27 πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οκτώ άτομα (τρία από τα οποία αποκεφαλίστηκαν ή έχασαν μέλη του σώματος λόγω της βιαιότητας της σύγκρουσης) και να αγνοείται ένα κορίτσι τεσσάρων χρονών. Αυτό δεν ήταν ούτε ατύχημα ούτε ένα απλό περιστατικό – ήταν ένα βίαιο έγκλημα.
Δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό. Για χρόνια, η Ελλάδα και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αγνοούν συστηματικές επαναπροωθήσεις, βάναυση βία, παράνομες κρατήσεις και τη σκόπιμη αποτυχία διεξαγωγής επιχειρήσεων διάσωσης. Από το ναυάγιο της Πύλου τον Ιούνιο του 2023, όπου χάθηκαν πάνω από 600 άνθρωποι, έως πολλά άλλα αποτρέψιμα τραγικά θανατηφόρα συμβάντα, οι ευρωπαϊκές πολιτικές στα σύνορα, ιδιαίτερα στα ελληνοτουρκικά, έχουν μετατραπεί σε ένα μηχανισμό θανάτου. Η Έκθεση-Κόλαφος του Συνήγορου του Πολίτη για το ναυάγιο της Πύλου που τονίζει αδιαμφισβήτητα στοιχεία σοβαρής ποινικής ευθύνης ανώτερων αξιωματούχων της Ακτοφυλακής, αποδεικνύει την ριζωμένη ατιμωρησία εντός των ελληνικών αρχών. Επιπλέον, η καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στην υπόθεση A.R.E. κατά Ελλάδας (16 Ιανουαρίου 2024) για παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή, αναδεικνύει την εγκληματική χρήση βίας από το Λιμενικό Σώμα, το οποίο πυροβόλησε 13 φορές προς τη μηχανή προσφυγικού σκάφους κοντά στο νησί της Ψερίμου το 2014, σκοτώνοντας έναν επιβάτη και τραυματίζοντας άλλους. Το δικαστήριο έκρινε ότι οι ελληνικές αρχές δεν είχαν σαφείς κανόνες για τη χρήση θανατηφόρας βίας στις επιχειρήσεις του Λιμενικού, δεν πραγματοποίησαν επαρκή έρευνα και αγνόησαν κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία, ενισχύοντας το κλίμα ατιμωρησίας. Αυτές οι συστημικές αποτυχίες πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, ώστε να μην επαναληφθούν νέες τραγωδίες. Αυτές οι συστημικές αστοχίες πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα για να αποφευχθούν νέες τραγωδίες.
Σε ένα άκρως προβληματικό σύστημα που προτιμά την αποτροπή αντί για την ανθρωπιά, οι διακινητές εμφανίζονται ως κύριοι δράστες, εκμεταλλευόμενοι την απελπισία, διακινδυνεύοντας ζωές και ωφελούμενοι από την ανθρώπινη δυστυχία. Ωστόσο, αντί να εστιάσουν στην ευθύνη αυτών των εγκληματικών δικτύων, οι ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές στοχεύουν συστηματικά τα θύματα: πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο που διαφεύγουν από πόλεμο, διωγμούς και ασύλληπτες τραγωδίες.
Αυτοί οι άνθρωποι, που έχουν ήδη υποστεί αδιανόητο τραύμα, αντιμετωπίζουν περαιτέρω αδικία μέσω τιμωρητικών πολιτικών στα σύνορα και απάνθρωπων πρακτικών που εντείνουν την ευαλωτότητά τους. Συχνά πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα με τη ζωή τους, ενώ συστημικές αστοχίες επιτρέπουν στη βία και την εκμετάλλευση να ευδοκιμούν στα ευρωπαϊκά σύνορα.
Δεν θα σιωπήσουμε όταν τόσοι άνθρωποι, πρόσφυγες, δολοφονούνται στα σύνορα της Ευρώπης.
Η Τραγωδία της Ρόδου: Έγκλημα Κατά της Ανθρωπότητας
Δύο επιζώντες, ο ‘Δ’ που αναζητά την αγνοούμενη τετράχρονη κόρη του, και ο ‘Μ’, που έχασε την σύζυγό του αποκεφαλισμένη, περιγράφουν τον τρόμο:
«Η βάρκα μας αναχώρησε από το Μποντρούμ της Τουρκίας στις 7:20 π.μ. στις 20 Δεκεμβρίου. Ημέρα ηλιόλουστη. Περίπου στις 9:30 ή 10 π.μ., καθώς πλησιάζαμε τη Ρόδο, εμφανίστηκαν δύο σκάφη της Ακτοφυλακής. Ένα από αυτά πλησίασε γρήγορα από την αριστερή πλευρά μας και εμβόλισε τη βάρκα μας χωρίς προειδοποίηση. Όλα συνέβησαν σε δευτερόλεπτα. Το σκάφος της Ακτοφυλακής κυριολεκτικά ανέβηκε πάνω μας, συντρίβοντας όσους καθόντουσαν μπροστά. Όταν συνήλθα, είδα πτώματα να επιπλέουν. Μια γυναίκα δεν είχε κεφάλι. Το άλλο σκάφος απλώς μας παρακολουθούσε.»
Αυτή η κατάθεση αποκαλύπτει τις βάναυσες συνθήκες της τραγωδίας. Οι επιζώντες επιμένουν πως το συμβάν δεν προκλήθηκε από ατύχημα, αλλά από εσκεμμένο έγκλημα.
Αυτό το έγκλημα παραβιάζει:
- Το Διεθνές Ναυτικό Δίκαιο, που προβλέπει επιχειρήσεις διάσωσης στη θάλασσα.
- Την Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951, που εγγυάται το δικαίωμα αίτησης ασύλου.
- Τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ιδίως η αρχή της μη επαναπροώθησης.
- Τους ελληνικούς εθνικούς νόμους, που υποχρεώνουν τις αρχές σε διασώσεις.
Αντί να προστατεύουν ζωές, οι Ελληνικές και Ευρωπαϊκές αρχές έχουν λάβει επανειλημμένα αποφάσεις που κοστίζουν ζωές.
Οι Απαιτήσεις μας: Τέλος στη ατιμωρησία, Δικαιοσύνη τώρα
Απαιτούμε άμεσες δράσεις από τις Ελληνικές και τις Ευρωπαϊκές αρχές:
- Εύρεση του Αγνοουμένου Παιδιού: Κινητοποιήστε όλα τα διαθέσιμα μέσα για να βρεθεί το τετράχρονο κορίτσι και τερματιστεί ο αγώνας της μητέρας της, που νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση, και του πατέρα της.
- Διεξαγωγή Ανεξάρτητης Έρευνας: Δημιουργήστε μια διαφανή έρευνα, υπό την αιγίδα της ΕΕ, για τις πράξεις της Ακτοφυλακής, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης αποδεικτικού οπτικοακουστικού υλικού από τα σκάφη. Δίωξη των υπευθύνων.
- Πρόσβαση των Επιζώντων στις Σορούς: Ορισμένοι επιζώντες δεν έχουν ακόμη πρόσβαση στα λείψανα των αγαπημένων τους, αυτή η σκληρότητα πρέπει να σταματήσει.
- Διευκόλυνση του Επαναπατρισμού των Σωρών: Επιταχύνετε τη διαδικασία επιστροφής των σωρών στις οικογένειες, παρέχοντάς τους αξιοπρέπεια και λύτρωση.
- Τέλος στις Συστημικές Επαναπροωθήσεις και τη Βία στα Σύνορα: Οι ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να σταματήσουν όλες τις παράνομες πρακτικές αποτροπής που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και οδηγούν σε προβλέψιμους θανάτους προσφύγων.
- Ολιστική Προσέγγιση κατά των Διακινητών: Οι αρχές πρέπει να λάβουν δραστικά μέτρα για την καταπολέμηση δικτύων διακίνησης, τη δίωξη των δραστών και τη διασφάλιση ότι οι πρόσφυγες δεν θα τιμωρούνται και δεν θα καταλήξουν θύματα περαιτέρω εκμετάλλευσης.
Έκκληση για Δράση: Η Ευρωπαϊκή Κοινωνία δεν πρέπει να Σιωπήσει
Καλούμε τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, τα νομικά/θεσμικά όργανα και τους Ευρωπαίους πολίτες να:
- Υπογράψουν αυτή τη δήλωση και να απαιτήσουν λογοδοσία.
- Ασκήσουν πίεση σε εθνικές κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να επιβάλουν κυρώσεις στην Ελλάδα για παραβιάσεις διεθνούς δικαίου.
- Απευθυνθούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για να καταδικάσουν τις ελληνικές αρχές όσον αφορά σε αυτές τις εγκληματικές πρακτικές.
- Οργανώσουν διαμαρτυρίες, καμπάνιες και εκστρατείες για να αποκαλυφθούν αυτά τα εγκλήματα.
- Υποστηρίξουν τις προσφυγικές κοινότητες και οργανώσεις, και να εστιάσουν στις φωνές των επιζώντων σε όλες τις δράσεις υπεράσπισης.
Δεν αφορά μόνο την Ελλάδα—αφορά όλη την Ευρώπη. Αν σιωπήσουμε, είμαστε συνένοχοι.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χτίστηκε πάνω στη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια. Αν επιτρέψουμε να συνεχιστούν αυτές οι δολοφονίες, προδίδουμε αυτές τις αρχές.
Φτάνει πιά! Σταματήστε τις Δολοφονίες. Δράστε Τώρα!
Για να προσθέσετε τη υπογραφή του οργανισμού σας, επικοινωνήστε στο info@refugees.gr, και advocacy@refugees.gr . Μοιραστείτε αυτή τη δήλωση και απαιτήστε δικαιοσύνη για τα θύματα της Ρόδου—και για όλους τους πρόσφυγες που στερούνται ανθρώπινης μεταχείρισης.
Κατεβάστε τη δήλωση σε μορφή PDF ΕΔΩ:
Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
RISE (Refugees Ideas and Solution for Europe)
Υπογράφουν:
Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων – Greek Forum of Refugees
Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών – Greek Forum of Migrants
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου -Hellenic League for Human Rights
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες – Greek Council for Refugees
Ένωση Ουκρανικής Διασποράς στην Ελλάδα – Union of Ukrainian Diaspora in Greece
Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι – Greek Helsinki Monitor
Association on Refugees and Migrants in Bulgaria
Asociacion Cultural Baizara / Spain
Θάλασσα Αλληλεγγύης – Thalassa of Solidarity
Δημοτική κίνηση “Ανοιχτή Πόλη” – Municipal movement “Open City”
Mazi Housing (Community-based housing. Person-centred support)
Πολιτιστικός Σύνδεσμος Νοτιοανατολικής Ασίας (ΑΣΙΑΝΑ)
[1] Το Δίκτυο RISE (Refugees’ Ideas and Solutions for Europe), που δημιουργήθηκε από το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων με την υποστήριξη του European Council for Refugees and Exile (ECRE), είναι ένα ευρωπαϊκό δίκτυο με περισσότερες από 40 προσφυγικές και μεταναστευτικές οργανώσεις και ακτιβιστές σε 17χώρες της ΕΕ. Ξεκίνησε το 2016 ως μια πρωτοβουλία που βραβεύτηκε από το Advocate Europe, με στόχο την ενίσχυση της φωνής των προσφύγων μέσω διαβουλευτικών διαδικασιών, υποστήριξης και προτάσεων πολιτικής για την προώθηση της συμπεριληπτικής ένταξης και συστημικής αλλαγής. Τοποθετώντας τους πρόσφυγες ως ενεργούς εταίρους, το δίκτυο διασφαλίζει ότι η εμπειρία και η γνώση τους διαμορφώνει άμεσα λύσεις για μια συμπεριληπτική, δημοκρατική και συνεκτική Ευρώπη.
